Бурдрамда - Шекспир!

ГАЙХАМШАГ ШЕКСПИР БУРЯАД ДРАМЫН ТЕАТРА

Ерэхэ апрель һарын эхеэр Буряад драмын театрай тайзан дээрэ Уильям Шекспирэй бүхэшэгүй, унтаршагүй  уйдхартай, агууехэ дуран тухай зүжэг табигдахань.

Найруулан табигша   Сойжин Жамбалова энэ зүжэгэй түрүүшын эскиз үнгэрэгшэ намар “Алтан сэргэ” гэһэн Уласхоорондын үндэһэтэдэй театрнуудай фестивалиин үедэ туршалгын бүлэгтэ табяа бэлэй. Жюри болон хабаадагшадай анхарал энэ ажал ехэ татажа, бүрин зүжэг болгохо шиидхэбэри абтаһан юм. Буряад драмын театр хадаа зүжэгүүдээ буряад хэлэн дээрэ табиха ёһотой. Оршуулгын хүндэшэг ажал театрта оршуулагшаар хүдэлдэг, уран зохёолшон, мэдээжэ журналист Николай Шабаев бүтээгээ. Буряад Уласай Соёлой яаманай сайд Тимур Цыбиковэй тэмдэглэһээр, дэлхэйн классикын үшөө нэгэ бүтээл буряад хэлэн дээрэ оршуулагдан мүндэлбэ гээшэ.

Николай Шабаев үшөө һургуулиин үеһөө шүлэг зохёолой нюусатай танил, өөрөө уран һайхан шүлэгүүдые бэшэдэг юм. Мүн Буряад театрай оршуулагшаар ажаллаха үедөө ород хэлэн дээрэ бэшэдэг зохёолшодой бүтээлнүүдые ходол оршуулдаг байгаа.

- Оршуулхада балайшье хүшэр байгаагүй. Юуб гэхэдэ, би Шекспирые оршуулаа бэшэ, Пастернагые оршуулааб. Тиимэһээ Шекспирэй  шүлэглэмэл үгэһөө хадайрһан, үгыгөө бү мэдэе, харин ород хэлэтэ  зохёолдо дүтэхэнөөр лэ оршуулааб, - гэжэ Николай Чимитович хөөрэнэ.

Энэ зохёол соо танай сэдьхэлдэ таарама, һайхашаахаар юумэн бии гээшэ гү гэһэн асуудалда  Николай Шабаев иигэжэ харюусахадаа,

- Минии сэдьхэлдэ Шекспирэй зохёолнууд таарадаггүй. Нэгэ үгэ хэлээд лэ, хутага баряад лэ дүүрээ. Бултыень хороогоод, ябталжархиха. Эндэ ямар һайшаагдахаар юумэн байба гээшэб? Харин Ромеотэй Джульеттын түлөө зүрилдэхэ гээ һаа, наһамни арай ошоо,- гэжэ тэрэ шоглобо.

Залуу найруулагша Сойжин Жамбалова оршуулагша Николай Шабаевта баярые хүргэбэ. Гэхэ зуура мүнөө үеын залуу хүнэй харасаар, энэ зүжэг соо ганса уйдхартай инаг дуран зураглагдана бэшэ.

- Ямар нэгэ угаараа тэмсэжэ байхадаа, үхибүүд тухай хэншье һанаагаа зобоногүй. Хүнэй хэһэн нүгэлынь үри хүүгэдтэнь хүрэнэ бшуу. Ямар нэгэ үе сагта, ямар нэгэ газарта бэшэ, харин сонхын саана боложо байһан үйлэ хэрэгүүд тухай харагшадтаяа хөөрэлдэхэ саг ерээ, - гэжэ Сойжин мэдээсэбэ.

 “Ромео Джульетта” хоёр буряадаар дуугархадаа, буряад дэгэл үмдөөд, буряад байдалда оруулагдана бэшэ, харин буряад артистнарай маяг наадаар харуулагдахадаа, үндэһэн арадай холбоо мэдэрэгдэнэл ха юм даа. Москва хотоһоо ерэһэн уран зурааша-найруулагша Анастасия  Шенталинская зүжэгэй хубсаһа, үзэгдэлнүүдэй зурагуудые бэлдэхэдээ, буряад арадай заншал, маяг шэнжэлжэ туршаа, гэбэшье, баһал мүнөө үеын бодол харасаар зураглаал ёһотой.

Апрелиин 2-3 –най үдэрнүүдтэ залуу найруулагшын бүтээл харахаяа Буряад драмын театр ерэхэдэ болоно.

31 Марта 2015 Автор: Цырегма Самипилова, ИД "Буряад үнэн"

Дасангуудай магтаал

Бандида Хамба ламанарай тушаал хэргэмэй байгуулагдаhаар 250 жэлэй ойдо зорюулжа Буддын шажантанай заншалта Сангхын захилаар Буряад Уласай соёлой яаманай харгалза доро байдаг «Сансар» студида эдэ магтаалнууд байгуулагдаба. 

Цырен-Ханда Дарибазаровагай бэшэhэн үгэнүүд дээрэ Бирваагийн Мөнхболд аялга найруулжа, дуун болгожа бүтээгөө. Магтаалнууд дээрэ хүдэлhэн зонуудые нэрлэбэл: найруулагша – Баярма Жалцанова, хабсаргагша – Александр Захаров, зураг буулгагшад – Валерий Чойдопов, Дугар Гармаев, Александр Захаров, хүгжэм шэмэглэгшэд – Павел Карелов, Анна Копылова. Энэ түлэбые зохёон байгуулагша, хүтэлбэрилэгшэ – Жанна Дымчикова 

21 дасанай магтаалнуудые гүйсэдхэгшэд:

1.     «Балдан-Брэйбун» дасан – Хяагта

Дамба Занданов, Ольга Шарапова

2. Тамчын дасан «Даша Гандан Рабжалин» – Сэлэнгэ

«Тэмүүжэн» хамталиг 

3. Атаган-Дэрэстэйн «Лхундув Дэченлин» дасан – Зэдэ

Эдуард Жагбаев, Сэсэг Аюшеева

4. Анаагай «Гандан Шаддублинг» дасан – Хори       

Бүтидэй Дондог,  Арюна Лодоева

5. Түгнэ-Галтайн «Даши Чойнхорлин» дасан – Мухар-Шэбэр

Намхайн Мүнхзул, Дарима Цырендондопова

6. Хэжэнгын«Дэчен Даши Лхунболин» дасан – Хэжэнгэ     

Болод, Жаажан Динганорбоевтон

7. Сүүгэлэй «Даши Чойпэллин» дасан – Могойто

Баиржаб Дамбиев, Эржэна Санжиева    

8. Агын «Дэчэн Лхундублин» дасан – Ага      

Мүнхэ Батомункуев, Бэлигма Ринчинова

9. Гэгээтэйн «Данба Брэйбун» дасан – Зэдэ

Алдар Дашиев, Сэсэг Бадмаева

10. Хэрэнэй «Гандан Даржалин» дасан – Түнхэн        

Михаил Пирогов, Алена Мохосова

11. Баргажанай «Гандан Шаддублин» дасан – Баргажан

Чингис Раднаев, Цыпилма Аюшеева

12. Эгэтын «Дамчой Равжалин» дасан – Ярууна

Дамбадугар Бочиктоев, Арюна Лодоева

13. Үзөөнэй «Даши Түбдэнлин» дасан – Дулдарга

Бадма Гомбожапов, Дулма Сунрапова

14. Чисаанын «Гандан Чойпэллин» дасан – Хэжэнгэ

Алексей Михайлов, Дашима Согтоева   

15. Шэбэртын«Даши Лхундублин» дасан – Бэсүүр

Данзан Бальжинимаев, Сарюна Бальжинимаева

16. Цээжэ-Бургалтайн «Дондуб Норбулин» дасан – Захаамин

Доржо Шагдуров, Аюна Баирова

17. Санага-Булагай «Даши Пунсэглин» дасан – Захаамин

Доржо Шагдуров

18. Усть-Ордагай «Түбдэн Даржалин» дасан – Усть-Орда

Баиржаб Дамбиев, Болдын Ганцэцэг

19. Ивалгын «Даши Чойнхорлин» дасан (Хамбын Хүрээ) – Ивалга           

Бэлигма Ринчинова

20. Эрхүүгэй «Намжал Чойдублин» дасан – Эрхүү хото

Эдуард Жагбаев, Елена Борохитова

21. Хамбын Сүмэ «Жанчуб Допанхан» дасан – Улаан-Үдэ хото

Галсаннимын Гандиг, Бадма Гомбожапов, Дашима Согтоева

Унзад лама – Түмэн Раднаев (Дээдэ-Онгостойн дасан)

Уртын дуушан – Бабуудоржын Сэсэгмаа (Үбэр-Монгол)

Морин хууршан – Галмандах Баттулга («Байгал» шуулга)

Суур, лимбэшэн – Балданцэрэн Баттүвшин («Байгал» шуулга)

Ятагшан – Баярма Овчинникова («Байгал» шуулга)

«Буряад хэлэ Буряад Уласта cахин хүгжөөхэ» гэһэн Буряад Уласай гүрэнэй программын хэмжээндэ Буряадай Соёлой яаманай мүнгэн сангай дэмжэлгээр «21 дасанай магтаал» бэлдэгдээ.

Хүндэтэ нүхэд, интернедэй http://soyol.ru/ гэжэ буудалда орожо, эдэ магтаалнуудые хараха, шагнаха аргатайт.

Автор: Николай Шабаев

Баян талын аялга

«Yдэшын амар мэндэ, хүндэтэ нүхэд!» Эдэ үгэнүүдээр хахад зуун жэл шахуу агаарай долгиндо долоон хоногтоо нэгэ удаа зэдэлжэ байдаг хүгжэм дуута, уран зохёолой «Баян талын аялга» гэhэн радиожурнал гурбадугаар hарын 9-нэй, 10-най хоёр үдэшын туршада Николай Бестужевай нэрэмжэтэ Ород драмын театрай тайзан дээрэhээ дамжуулагдаба.

НРадиожурнаалаа хүдөө-газааhаа дамжуулха заншал бии болоhоор хэдэн жэлнүүд үнгэрөө, хотын театрнуудай, хүдөөгэй соёлой байшангай тайзанууд дээрэhээ яhалал зэдэлээл гээшэ. Энэ жэлэй России дотор уран зохеолой жэл гэжэ соносхогдоод байхада, «Бурятия» телерадиокомпани «Байгал» театртай суг «Баян талын аялга» гэhэн түлэбөө саашань үргэлжэлүүлэн, гансашье аялга дуугаа бэшэ, мүн тиихэдэ Буряад оронойнгоо уран шүлэгшэдэй уянгата мүрнүүдые харагшад болон шагнагшадтаа бэлэглэхэ шиидхэбэри абаhан, тэрээнээ эдэ үдэшэнүүдэй туршада бэелүүлбэ гээшэ. Эхэнэрнүүдэй Уласхоорондын баярай үдэрнүүд хадань:

Эхэнэрнүүд, талын сэсэгүүд,

Энэ дэлхэйн гоёолтонууд.

Торгон үргэн дайдыемнай

Түхөөн мүндэлhэн эхэнэрнүүд.

Дэлхэйн шэмэг, лёнхобо сэсэг,

Дуранай тэмдэг, дүүрэшэгүй баялиг…

Элбэг Манзаровай эдэ үгэнүүдээр эхилээ бэлэй хоёр үдэшын дуунай hайндэр. Буряадай телевидениин сурбалжалагша, дамжуулагнуудые хүтэлэгшэ Гүнсэмаа Тудупова, Буряадай радиогой диктор Баатар Цыбенов хоёр аялга ниилэжэ хүдэлдэг болоhоор үнинэй бэлэй, мүн энэшье үдэшэ хоюулаа…   

Республикымнай, тиихэдэ Yбэр Байгалай хизаарай нютаг нугануудhаа, Улаан-Yдэ хотоhоо үндэр нэрэтэй хүндэтэй хүнүүдээ, үндэр наhатай ажалай ветерануудые амаршалжа, аялга дуун захилнууд ородог лэ гуримаараа олон байба. 

Хурамхаанай аймагай ажалай ветерануудСанжи-Митап Гатапович Сэсэгма Дабаевна Бадмаевтан, Дулма Эрхитуевна Аюшеева, Зоя Дамбиевна Цыдендоржиева, Эльвира Ароченовна Очирова, Людмила Гармаевна Очирова  гэгшэдые, багшын ажалай ветеранууд Дарима Жимбиевна Цыбикова, Гликерия Герасимовна Цыденова,  Балданова Дарья Боблоевна, Галина Дамдиновна Галсан Пурбуевич Балдановтан, Уланхаанда олон жэлэй туршада хyдэлhэн эрхим багшанар  Анна Базаровна Борисова, Бубеева Александра Ринчиновна, Софья Базаровна Будаева, Екатерина Галсановна Хориганова,  Хормонов Валерий Цыбикович гэгшэдые, Буряад үндэһэн яһатанай 1-дэхи лицей-интернадай багша Вера Раднаевна Хартаевае, эдиршүүлэй спортдо горитой хубитаяа оруулжа, хүгжэлтэдэнь нилээн оролдолго гаргажа байдаг Цырен Санданович Цындынжапов, Могойтын аймагай багша Цыпилма Бальжинимаевна Бальжинимаева, эдэ үдэрнүүдтэ 90 наhанайнгаа дабаан дээрэ гараhан, уг гарбалайнгаа, түрэhэн нютагайнгаа hүр hүлдые дээрэ үргэжэ ябаhан эрдэмтэн, дайнай болон ажалай ветеран, Дулдаргын аймагай Тугшан нютагhаа гарбалтай Дашанима Галданович Дамдинов, Сэлэнгын аймагай Yбэр-Зөөхэй нютагта ажаhуудаг Татьяна Дагдановна Бизьяева, Улаан-Yдэдэ hуудаг Наталья Дабаевна Ванданова гэгшэд, Яруунын аймагай Мужыха нютагай багшын ажалай ветеран Цырен-Ханда Дамдиновна Дашиева, 80 наhатай эжы, хүгшэн эжы Мария Сахмановна Базарова, Сэлэнгын аймагай Түхэм hууринда түрэhэн Намжилма Аюшеевна Базарова, Нерюнгри хотын түрүүшын барилгашадай нэгэн, 70 наhанайнгаа ойн  баяр угтажа байhан Николай Михайлович Степанов, Баргажанай аймагай зоотехник мэргэжэлтэй, 75 наhаяа угтажа байhан Василий Енхоевич Гармаев, Хурамхаан аймагай Бархан нютагта түрэhэн  ажалай ветеран Галина Дмитриевна Аханаева, хэбэд номхон Хэжэнгэ тоонтотой Антонида Цыбикжаповна Бадмаева, Yбэр Байгалай хизаарай Оловянын районой Гүрэжаб Федорович, Тамаржаб Раднаевна Сынгеевтэн, Ахын аймагай Сорог нютагhаа багшын ажалай ветеран Вера Аюшеевна Сагалуева, малай эмшэн Сергей Жамсаевич Ангархаев, Буряадай мэдээжэ багша, арадайнгаа соёл болон урлалай хүгжэлтэдэ горитой хубитаяа оруулhан Россин искусствын габьяата ажал ябуулагша, 85 найhанайнгаа ойе угтажа байhан Аюша Арсаланович Арсаланов, Эрхүү можын Баяндайн аймагhаа Бадеева-Гармаева Валентина Георгиевна, Буряадай багшанарай дунда мэргэжэлэй hургуулиин захирал Светлана Цыдыповна Нимбуева, Улаан-Yдын «Восточный» hууринай эмнэлгын байшангай ахамад врачай орлогшо Очирма Санжиевна Найданова, Яруунын аймагай Эгэтын-Адагай «Наран» гэhэн сэсэрлигтэ наhаараа шахуу хүдэлжэ гараhан Бальжима Шираповна Дымчикова – хэзээдэшье дулааханаар hанагдаха, үргэн дайдадаа үглөө бүри алтан нараяа угтажа ябаhан Буряад ороноймнай омогрхол, нютаг нугадаа хүндэтэй зомнай эдэл даа, бидэшье аялга дуунууд бэлэгүүдэйнь хажуугаар доро дохин амаршалнабди!  

12 Марта 2015 Автор: Николай Шабаев

«ЗОЛТОЙ ШЭНЭ ЖЭЛ МОРИЛБО…»

«ЗОЛТОЙ ШЭНЭ ЖЭЛ МОРИЛБО…»

Урдын урда сагһаа хойшо арад бүхэн Шэнэ жэлые угтажа, һайндэрлэдэг байһан гэжэ мэдээжэ.

Теэд нэгэ тогтомол хамтын үдэр гэжэ байгаагүй, арад бүхэн өөһэдынгөө ажабайдалда, ажахыда таарамжатай саг һунган шэлэжэ, хабартаа, намартаа, үбэлдөө, зундаа тэмдэглэдэг байгаа. Саг жэлэй үнгэрхэ тума арад түмэн юртэмсын эрьесэ байдалые, байгаалиин жама ёһые һайса мэдэхэ боложо, үе сагай литые наринаар тодорхойлходоо, эрдэм ухаанай үндэһөөр байгуулагдаһан астрономическа литэтэй болоһон түүхэтэй.

Иимэ ушарһаа уламжалан, буряад арадай Шэнэ жэлэй һайндэр – Сагаалган гурбан шата дабажа, һуури байраяа гурба дахин урилһан байна. Тиигэжэ энэ мүнөө гуримаар – үбэл хабар хоёрой хоорондо үнгэрдэг болонхой.

Шэнэ жэлээр! Сагаалганаар, хүндэтэ нүхэд! Танай анхаралда Сагаан hарын бэлэг дуун:

18 Февраля 2015 Автор: Николай Шабаев

Цырен Шойжинимаев

Дуушан болохоо түрөө лэ

Шүлэгшэн, хүгжэмшэн, дуушан Цырен Шойжинимаев бэшэһэн шүлэгүүдэйнгээ, мүн өөрынгөө эдэ жэлнүүдтэ зохёоһон дуунуудай түрүүшын номые хэблэлдэ бэлдэбэ. Тус номтой би тон баяртайгаар танилсалайб. Юуб гэхэдэ, бэлигтэ залуу сэхээтэнэймнай хүгжэм дуунай ном хэблэгдэн гарахадаа, дуунда дуратай буряад хүн бүхэндэ дурасхаалта бэлэг болохо байна бшуу.

Энээнэй урда тээ мэдээжэ дуу зохёожо, өөһэдөө гүйсэдхэдэг залуу бэлигтэн Эржэн, Саяан Жамбаловтанай, Баир Батодоржиевай дуунай номууд олон хэһэгээр хэблэгдэжэ, арад зоной дунда үргэнөөр тараа бэлэй. Тиин мүнөө дуунай шэнэ ном хэблэгдэжэ, уран шадабарита Цырен Шойжинимаевай нэрэ уужам һайхан Буряад орон соомнай, хүршэ оршодог Агын, Усть-Ордагай автономито округуудта улам үргэнөөр суурхахань лабтай.

Цырен Дашиевич Шойжинимаев – Хэжэнгын аймагай Үлзытэ нютагта тоонтотой. 1966 ондо түрөө. Цырен хүбүүн сагайнгаа ерэхэдэ, ном үзэжэ захалаад. Хэжэнгын Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ дунда һургуули 1982 ондо дүүргэһэн юм. Һургуулида һуража байхадаа, шүлэг бэшэжэ эхилээ һэн. Хэжэнгэдэ шүлэг бэшэдэггүй хүбүүд, басагад гэжэ байхагүй, удха түгэлдэр уран гоё юрөөдөө айладхадаггүй үбгэд, хүгшэд байхагүй гэдэг.

Тиимэ байха ёһотойл даа! Хэжэнгын аймагай газар дайдаһаа Эхэ орон соогоо суурхаһан үндэр нэрэ һүлдэтэ поэдүүд Хоца Намсараев, Бато Базарон, Цокто Номтоев, бэлигтэ шүлэгшэд Андрей Мангатханов, Чимит Дарибазарон, Георгий Дашабылов, Дансаран Доржогутабай, Цыдып Цырендоржиев гараһан байна. Эдэ ахамад нүхэдэй шүлэг зохёолнууд залуу үетэниие зоригжуулжа, шүлэгшэд болохыень уряалаа бшуу. Тиимэһээ һургуулиин шаби Цырен Шойжинимаев уран зохёолой кружогто эдэбхитэйгээр хабаадалсажа, шунал ехэтэйгээр шүлэгөө бэшэдэг һэн. Мүн хажуугаарнь тэрэ хүгжэм шудалдаг, дуу зохёогоод дууладаг болоһон юм. Хэжэнгэдэмнай жэшээ абамаар композиторнууд, дуушад олон байгаа ха юм: агууехэ Бау Ямпилов, Жигжит Батуев, Балдан Гомбоев дуу хүгжэмэй эзэд шуу. Тиихэдэ арадай асари томо артист. Лимбэ дээрэ наадажа һураха тусхай заабари-ном зохёоһон Чойжинима Генинов хуур дээрэ өөрөө наадажа байжа, «Араараа татамалхан телефоноороо …» гү, али «Сэлгеэхэн Мозоймнай аршаантай юм» гэһэн дуунуудые аймшагтай ирагуу һайханаар хангюурдадаг хамнай. Иимэ багшанартай Хэжэнгын хүбүүд, басагад дуу зохёонгүй, дуушад болонгүй яаба гээшэб! Нэгэтэ Хэжэнгын аймагай гүйсэдкомой соёлой таһаг дуушадай конкурс соносхоо бэлэй. Гитараар наадажа байжа, шэнэ дуу дуулаһан һургуулиин шаби 16 наһатай Цырен хүбүүн тус конкурс дээрэ эрхимлэһэн юм.

Цырен Шойжинимаев Улаан-Үдэ ерэжэ, Зүүн Сибириин соёлой дээдэ һургуулида орожо, эрдэм һуралсалаа үргэлжэлүүлээ бэлэй. Уданшьегүй тэрэ Буряадай гүрэнэй Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ багшанарай институдай оюутан боложо, 1992 ондо тэрэнээ дүүргэһэн байна.

Оюутан ябахадаа, Цырен одоолтон ехэ хананхатайгаар шүлэг зохёол дээрээ хүдэлмэрилжэ ороо һэн. Ородой, дэлхэйн алдарта уран зохёол шудалха бүринь, үндэһэн буряад поэдүүдэй шүлэгүүдые дахин-дахин уншаха тумань, мэргэжэл шадабаринь дээшэлхэдэл гэжэ, гүнзэгы удхатай, уран нугархай, аялга нугалбаритай шүлэгүүд бэшэгдэдэг болобо гээшэ. Уран зохёол дээрэ үеэд нэтэрүүгээр хүдэлмэрилжэ гараһан жэлнүүдынь залуу шүлэгшэндэ ехэ амжалта асарһан түүхэтэй. Буряадаймнай ахамад түрүү уран зохёолшо Хоца Намсараевай түрэһөөр 100 жэлэй ойдо зорюулагдаһан уран зохёолой конкурсдо Цырен Шойжинимаев түрүү һуури эзэлһэн юм. Тэрэ Буряад ороной Уран зохёолшодой холбооной анхаралда хүртэжэ, һүүлэй жэлнүүдтэ республикын залуу уран зохёолшодой 14,15 хуралдаануудта хабаадалсаһан намтартай. Һүүлэй хуралдаан дээрэ Цырен Шойжинимаев шүлэгэйнгөө шэнэ дэбтэр зүбшэн хэлсүүлжэ, һайн сэгнэлтэ абаһан. Бурад арадай конгрессэй шанда хүртэһэн байна.

Өөрынгөө гү, али ондоо поэдүүдэй шүлэгүүдтэ аялга тааруулжа, дуун болгохо уран бэлигээ тэрэ оюутан ябаха үедөө ехээр хүгжөөһэн юм, Цырен Шойжинимаевай өөрынгөө шүлэгтэ өөрөө аялга тааруулһан «Түрүүшын дуран» гэдэг дууниинь республикын залуу композиторнуудай «Эрхим дуун-94» гэһэн конкурсдо нэгэдэхи шатын дипломдо хүртөө һэн. Эгээ гайхалтай, эгээ һайшаалтай юумэн юуб гэхэдэ, залуу композитор өөрынгөө найруулһан дууе өөрөө гитара дээрэ наадажа байжа дууладаг. Иимэ мэргэжэл түгэс оюун бэлигтэниие барднууд гэдэг.

БАРД гэжэ нэрлүүлмээр эрхим уянгата поэдүүд манай Буряадта урдань байһан юм гэжэ һануулая, Буряадай элитэ ехэ поэт Дондок Улзытуевай түлэг эдир наһандаа залуухан басаган тухай шүлэг бэшээд, тэрээндэ өөрөө аялга тааруулжа, дуун болгоод: «Гүрбэл шэнги бэетэйлши, Гүнсэмаа …» - гэжэ дуулажа ябадагыень яажа мартаха бэлэйбиб! Мүн лэ талаан бэлигтэ Даша Дамбаев тэрэл үедэ «Һүниин харанхы …» гэжэ өөрынгөө дууе энэдхэг маягтайгаар уянгатуулан дуулажа ябагша бэлэй. Теэд тэрэ холын жараад онуудта манай Буряадта эстрадна дуунууд үшөө дэлгэрээдүй байжа, залуу барднуудай найруулһан дуугаа концерт дээрэ гү, али радиогоор дуулахаа аягүйрхэдэг һэн. Һүүлэй жэлнүүдтэ уран бэлигтэн буряад нютагуудтаа эстрада хүгжөөжэ эхилээ бшуу. Энэ һонин, шэнэ түхэлэй дуунуудые залуу поэдүүд, композиторнууд, дуушад тон шуналтайгаар буряад арадай дунда дэлгэрүүлжэ захалһан юм. Эржэн, Саяан Жамбаловтан, Баир Батодоржиев, Хэжэнгын «Үетэн» ансамблиинхид Баяр Шойдоков, Ринчин-Доржо Бурхиев, Эрдэни Батсух, Оширмаа Баяртуева, Агын Могойтын аймагай «Зугаа» ансамблиин Баясхалан Батоев, залуу композиторнууд Бато Бальжинимаев, Ольга Тангатова, Ринчин Балдандашиев, Усть-Ордаһаа Петр Турусов болон бусад энэ талаар ехэхэн амжалта туйлаһан байна. Тэдээнтэй хоолой ниилүүлэн, Цырен Шойжинимаев, Агбаан Борбоев, Мэдэгмаа Доржиева, Баяр Хамаев, Виктор Малдаев эстрадна дуунуудые өөһэдөө урагшатайгаар зохёожо, абьяастайгаар гүйсэдхэнэ. Һүүлэй үедэ бард гэһэн нэрэеэ нэрлүүлжэ эхилһэн Инна Шагнаева тухай хэдэн үгэ хэлэлтэй. Тэрэ Петр Турусов, Виктор Малдаев мэтэ шүлэгөө ородоор бэшэдэг,

Хүгжэмыень тааруулаад, өөрөө гоёор дууладаг. Инна басаган Цырен Шойжинимаевай «Түрүүшын дуран» гэжэ дууе һүрхэй зохидоор ород хэлэн дээрэ оршуулаад, Буряадай гүрэнэй оперо, баледэй академическэ театрай тайзан дээрэһээ аятайханаар дуулаа һэн, ехээр хабархан шагнаа бэлэйб.    

Цырен Шойжинимаев багшанарайнгаа дээдэ һургуулиин гурбадахи курсда һуража байхадаа, Буряадай радиодо журналист боложо, үрэ дүнтэйгөөр янза бүриин дамжуулгануудые эмхидхэжэ ороо бэлэй. Энэ ажалынь залуу дуушанда ехэ ашатай байба гээшэ. Республикынгаа аймаг нютагуудаар ябажа, ажалша арад зонтоёо, тэдэнэй ажабайдалтай гүнзэгыгөөр танилсаа. Тиигэжэ шэнэ ордоһотойгоор шүлэг дуунуудаа бэшэнэ, хүгжэм зохёоно, залуушуулай концертнууд дээрэ, радиогоор дуунуудаа дуулана. Һүүлэй үедэ тэрэнэй найруулһан дуунууд сооһоо «Гитара» (үгэнь Тимур Гомбожаповай) г.м. дуунууд үргэн олондо һайшаагдаа.

Цырен Шойжинимаев түрүүтэй бүлэг эдэбхитэд Буряадай Уран зохеолшодой холбооной дэргэдэ «Зүүн зүгэй һэбшээн» гэһэн Улаан–Үдын залуу уран бэлигтэнэй нэгэдэл байгуулаад, шүлэг дуунай үдэшэнүүдые, зохёохы ажалай тоосоон-концертнүүдые үнгэргэдэг, залуу уран зураашадай үзэсхэлэн эмхидхэдэг байха юм.

Буряад уласаймнай нэрэтэ поэт Даша Дамбаев «Сэлэнгэ» гэжэ дуун соогоо:

Дуулан ябахаа эндэ түрөөлби,

Дуушан хэзээш байхалби, -

гэжэ өөрынгөө уян, урин сэдьхэлые тодорхойлон, элирүүлһэн байдаг. Юрөөл мэтэ, эдэ һайхан үгэнүүд уран бэлигтэ Цырен Шойжинимаевта дойлдоргүй таараха байна. Цырен хүбүүн дуулан ябахаа түрэһэн дуушан мүн гэжэ хэлэхэдэ, алдуу эндүү байхагүй.

Шүлэгүүдээ бүри олоор урлажа, хүгжэм дуунуудаа улам гоёһайханаар уянгатуулжа, гитарынгаа эгшэг аялга доро дуунуудаа ханхинуулжа, согтой дорюун алхалжа ябыш даа, согсолбори номуудаа хойно хойноһоонь үшөө олоор һубарюулышдаа гэжэ һайхан залуу нүхэртөө хүсэнэб.

Гунгаа ЧИМИТОВ,

Буряадай арадай поэт.

Хуушан сайт

Хүндэтэ манай шагнагшад!

Хэрбээ танда хуушан сайтаһаа дуунууд али дуунай үгэнүүд хэрэгтэй болоо һаань, эндэ орожо хараха, шагнаха аргатайт http://old.buryad.fm/

Для тех, кому понадобится информация со старого сайта, он будет доступен по адресу http://old.buryad.fm/

Интернет-радио Буряад ФМ

Бурят-монгольская музыка будет доступна в мобильных приложениях

Сайт http://buryad.fm прошел реконструкцию и уже очень скоро всем любителям бурят-монгольской музыки будут доступны в мобильных  приложениях для iPhone и Android. Напомним, что сайт появился ещё в 2011 году при поддержке Министерства культуры Республики Бурятия.

Онлайн интернет радио работает в полной мере, наполнение разделов сайта еще в разработке, в скором времени для поиска будет доступна большая база песен, добавляются фотографии артистов и информация.

Сайт в полной мере показывает все многообразие и богатство музыкального песенного искусства нашего края, наряду с общеизвестными топ-солистами знакомит нас с пока неизвестными нам певцами, например, рожденными в Монголии бурятами, такими как Цагаадай Мөнхболд, Доржсүрэнгийн Нямдаваа, Б.Гэрэлт-Од. С их великолепными голосами обретают новое рождение старые бурятские хиты. Также можно послушать молодых исполнителей с их интересной подачей, зажигательными современными ритмами.

Новинкой стала и возможность добавления понравившихся песен в свой плейлист и “расшаривания” их среди своих друзей. Кроме этого, улучшены возможности поиска: параметры поиска распространяются теперь не только на названия и исполнители, но и на навешиваемые на каждую песню ярлыки-теги. Напоминаем, что и в этой версии сайта песни, охраняясь авторским правом, недоступны для скачивания. Особо радует тот факт, что у этого радио доступна версия для мобильных телефонов.

Авторы этого проекта обращаются ко всем своим слушатели, у которых есть ещё не включённая в базу радио песня отправить её на электронный адрес buryadfm@gmail.com со следующими пометками: название песни, исполнитель, авторы слов и музыки и слова песни.

Для тех, кому понадобится информация со старого сайта, он будет доступен по адресу http://old.buryad.fm/

Сайт разработан компанией “Гарант-Парк”, над контентом работают Оюна Будаева, Баярма Цыбжитова.

http://www.minkultrb.ru/news/detail.php?SECTION_ID=95&ELEMENT_ID=8289

Сагаалган

БУРЯАДАЙМНАЙ ТЕАТРНУУДАЙ САГААН ҺАРЫН АМАРШАЛГАНУУД


Хүндэтэ нүхэд, манай республикын омогорхол болохо хоёр театрнууднай – Буряадай Ленинэй орденто оперо болон баледэй, тиихэдэ Буряадай драмын Ажалай Улаан тугай орденто академическэ театрнууд нэгэ эхитэй, нэгэ үндэhэтэй гэжэ бүгэдэ мэдэнэбди.

Театрнуудай түүхэ хүгжэмтэ-драматическа театрай эмхидхэгдэһэн үеhөө эхилһэн бэлэй. Буряад-Монгол Уласта хүгжэмтэ театрай бии бололго гэнтын ушарал бэшэ. Буряад-Монгол арадай хүгжэмтэ эпическэ зохёолнуудай баялиг үндэһэн театрай репертуар боложо үгөө. Буряад-Монголой АССР-тэ үндэһэн хүгжэмтэ мэргэжэлтэ театр байгуулха хүсэл Гомбожаб Цыдынжапов hанаашалжа бэелүүлhэн, удаань энэ театрта тэрэнэй нэрэ олгогдоһон юм.

Тиихэдэ Буряадай драмын театр түрүүшын студи дүүргэгшэд дээрэ хүдөөгэй бэлигтэйшүүлые урижа асараад, Намжал Балданогой «Таhалдал» гэжэ зүжэгөөр амяараа театр болоhон хүшэгэеэ 1932 оной июлиин 7-до нээhэн юм. Энэ театрта буряад уран зохёолой үндэhэ табилсагшадай нэгэн Хоца Намсараевай нэрэ олгогдоhон гэжэ мэдэнэбди.

Февраль һарын 19-да Сагаан һара морилжо, Хонин жэл мүндэлхэнь. Шэнэ жэлээ угталгын энэ һайндэртэ хүн бүхэн айл аймагаараа, нютаг нугаараа бэлдэжэ байна. Тиихэдэ Буряадаймнай дууриин дуушад болон драмын зүжэгшэд энэ баярые арад зонтойгоо, хүндэтэ харагшадтайгаа хубаалдан, зохидхон бэлэгүүдые бэлдэбэ. Энээхэн тушаа даража, тэрээхэн бэлгүүдтэнь хүртыт, хүндэтэ нүхэд! Сагаан hараар, Шэнэ жэлээр!



Https://www.youtube.com/watch?v=P_elc3QAhkk



https://www.youtube.com/watch?v=6rc4gviv_LA