08 Февраля 2015

Эржена Санжиева

ЭРЖЭНА САНЖИЕВА. ДУУШАН БОЛОХО ХУБИ ЗАЯАН

Шэнэ жэлэй гарахын урда дуушан Эржэна Санжиева "Дуушан болохо түрөөлби" гэһэн дуунай клип харахыетнай дурадхаад, зохёохы ябадалтухайнь мэдээсэл дурадханабди.  

Алдарта дуушадаар суутай аглаг уужам Ага нютагай Ушарбай тоонтотой Эржена сагаангууд омогой Нанзадай Бальжинима нагаса абындаа торнижон үндыһэн намтартай.  Нагаса эжын эгээн арюун, эгээн нангин үлгын дууе соносожо үндыһэн Эржэна жаахан байхын дуу хүгжэм дуулахадаа, шарайнь ондоохон болоод, бодолгото болоод зогсошохо, гүнгэнэн аянгыень хадууха гэжэ оролдодог бэлэй.  Нагаса аба эжы  Нанзатов Бальжинима Нанзатович Цыдендоржиева Цыбжит Балдановна хоёр Эржэные хүмүүжүүлхэдээ,  буряад ёһо заншал, түрэлхи эхэ хэлэеэ, арадай аман зохёол, дуунуудые мэдэдэгээр, буряад басаганай  абари зан, хүнүүдтэй харилсаха гурим тухай заажа, һургажа  үндылгэһэн байна. 

Хуби заяанай орёохон байдалаар Эржэна түрэһэн аба эжыһээ холо байхадаа, тэдэнээ үгылээд гунигладаг, сэдьхэлдээ нэгэл шархатай байдаг бэлэй. Орёо ордоһотой энээхэн дэлхэй дээрэ хүнэй хүби талаан элдэб янзаар эрьелдэдэг гээшэ ааб даа... 

Абань Цыренжаб Санжиев үндэр уула хадануудтай, уран шүлэгшэдөөр, дуушадаар баян, заха холын Захааминай Дүтэлүүр нютагай юм. Буряадай хүдөө ажахын институт дүүргээд, оюутан ябахадаа Ага нютагай басаган, дууша, хөөрөөшэ, сэбэрхэн Баирматай хуби заяагаа ниилүүлээд, малай аргашан мэргэжэлтэй хоюулаа аяар холо Ононой эрьедэ оршодог Тугшан нютаг ажаллахаа ошоһон байгаа.

Абань Эржэнэдээ жаахан байхадань, эсэгэ хүнэй энхэрэл, аба хүнэй анхарал үзүүлһэн ааб даа.  Боро юрьеөнэй  үдэр бүриин ажал, үглөө бүри нюдэндэнь харагдадаг  нюсэгэн тала, нютагһаа холо, хариин дайдада һанаанда таараагүй байдал, эреэнтэй маряантай энэ дэлхэйн үзэгдэл – Цыренжаб басагаяа талаад лэ, уйлан хайлан  Захааминаа ябашоо һэн. Тиигээд лэ Эржена нагаса аба эжыдээ үндыхэ хуби заяатай байшоо.  Эржэнын мүнөө һанахадань, нагаса аба эжы хоёройнь  урин дулаахан хандаса, Цырегма абжаагайнь  дуунууд, ирагуу шүлэгшэн Жаргал хуряахайнь дуулаха дүй дүршэлэй заабаринууд,  түрэһэн аба эжытэеэ хахасалай уйдхар, сэдьхэлэй хүмэреон бүгэдэ дуушан болохо хуби заяандань нилээхэн ехэ мүр сараа үлдөөгөө бшуу.

Арбан зургаатайхан байхадаа, Улаан-Үдын хүгжэмэй һургуулида һуралсажа, дуушанай бэлэн бэшэ мэргэжэлэй хатуужал гаража эхилээ һэн. Багшань Вячеслав Баендаевич Елбаев  олон суута дуушадые һургаһан, Эржэные дуу дуулаха шадабарида, ажабайдалай заабари заршамда  нилээн һургаһан, мүлиһэн  ааб даа. Эржэна багшадаа баярые хүргэн, ходол дурсан хөөрэжэ байдаг юм.

1997 ондо Эстрадна дуунай IV республиканска “Сагаан һара” телевизионно мүрысөөндэ Эржэна Санжиева илалта туйлажа, Гран При шагналда хүртөө һэн. Тэрэнэй дуулаһан “Түрүүшын дуран” гэжэ дуун тэрэ үедэ залуушуулай дууладаг эгээн дуратай дуун боложо шалгараа бэлэй.

Москвада Гнесинтэнэй нэрэмжэтэ дээдэ һургуулида һуралсаһан юм. Тэндэ һуража байхадань, Марина Владимировна Полякова багшань Америкын суута Сетте Риггз хүгжэмшэндэ Эрженые шагнуулаа бэлэй.  Дэлхэй дүүрэн мэдээжэ хүгжэмшэн хэлэхэдээ, энэ хүндэ бурханһаа заяагдаһан ирагуу хоолой, дуулаха өөрын онсо маяг байна, энэ басаганда минии нэмэжэ зааха заабари үгы, энэ басаган хожомоо дэлхэй дүүрэн суурхуулха дуушан болохо гэжэ хэлэһэн тухайнь,  тэрэ уулзалгада байһан Бүхэроссиин телевидениин сэхэ нэбтэрдэг “Просвет” дамжуулгые  хүтэлэгшэ Дмирий Дибров  Росси гүрэнэй углуу тохой бүхэндэ харадаг Нэгэдэхи каналаар  Сетте Риггз гэгшын хэлэһэн эдэ үгэнүүдые хэлэжэ, Эржена олондо мэдээжэ, суутай болоо һэн. Дмитрий Дибровэй дамжуулгада Эржена буряад арадай “Үншэн сагаан ботогон” дуу, “Ум маани бадмэ хум...” гэжэ маани мэгзэм аянгалан дуулаа һэн. Мүнөөшье тэдэ дуунуудынь интернет дүүрэн табяатай байдаг, шагнаха бүреэ  Эржэна  басагамни  иимэ гоёор дуулана гээд би хододоо уяржа, омогорхожо  байдагби.

Мүнөө Эржэна хүгжэмэй һургуулида вокал – дуу дуулаха шадабарида жаахан үхибүүдые һургана.

Америкын суута хүгжэмшэнэй хэлэһэн үгэнүүд хэзээ нэгэтэ хүсэлдэхэл байха. Эржэна Санжиева буряад дуугаа, Буряад Уласаа дэлхэй дүүрэн суурхуулхал байха гэжэ найданаб.

  Автор: Намжилма БАЛЬЖИНИМАЕВА

Эндэ шэнэ клип хараха аргатайт.
http://youtu.be/A_qRAruqOTI

Хүг. Мунко Цыденовэй, үг. Эрдэни-Батор Бальжинимаевай, модельер: Игорь Сарапулов