15 Сентября 2015

Чингис Раднаевай шэнэ клип гараа

ЧИНГИС РАДНАЕВ. ХАМАГ МОНГОЛОЙ НЭГЭН БЭЗЭ

Чингис Раднаев хаанашье, ямаршье тайзан дээрэ гарахадаа, олон дуунуудайнгаа хажууда тоонто нютагаа магтаhан дуугаа заатагүй дуулажа, нютагайнгаа hүрэ hүлдые үргэжэ ябадаг хүн юм:
Урдуураа нэмжыhэн уула хадатай
Уужамхан Аргата нютаг уряална.
Задаран мандаhан наран шэнги
Задатай тосхомни урган hалбарна.
Аргата, hайхан Аргата –
Амгалан байдалтай нютаг юм…
Yнишье болоогүй, монгол туургата хамаг арадуудай hүрэ hүлдые үргэhэн «Хамаг монгол» гэжэ түлэб бии болоод, Хальмаг, Тыва, Монгол, Yбэр Монгол, Буряад дайдаар ойрын саг соо дэлгэржэ, бултанай омогорхол болоо бэлэй. Тэндэ Буряад арадаа түлөөлжэ Чингис Раднаев оролсоо hэн. Энэньшье гайхалгүй, юуб гэхэдэ залуухан Чингис эгээл түрүүлэн дуунай hургуули Улаан-Баатар хотодо гаража ерэhэн, түрэл хэлэеэ эрхим hайнаар мэдэхынгээ хажуугаар монгол арадуудай нютаг хэлэнүүдые, илангаяа монгол хэлэ, айхабтар hайнаар ойлгожо, яряандаа шадамар бэрхээр хэрэглэдэг болоо, дууша байха тон үндэр бэлигэйнь хажууда энэнь баhал тэрэнэй баhа нэгэ бэлиг гэмээр, ушар юуб гэхэдэ гансахан хэлэеэ диилэжэ ядаhан зон гэжэ олон ха юм даа. Улаан-Баатарта hургуули дүүргэжэ ерэhээр удааншье болонгүй дуунуудаа сахим хэбтэ оруулжа гаргуулаа, хэдэн олон эрхим хүгжэмшэдтэй дүтэ танил болоо, тэдэнь ямар нэгэн шэнэ хүдэлмэри эрхилхэ-эхилхэдээ Чингисээ заатагүй урижа абаашадаг, энэнь дахажа дуулаха хүгжэмөөшье шэмэглүүлхэhээ захалаад бариишатайл ха юм. Мүнөө ямаршье хүниие, илангаяа онсо нарин бэшэхэ бэзэ гэжэ найдан гэhэйш, сурбалжалагшад «талаан бэлигтэй» гэжэ бэшээд лэ hалахагүй юм. Ород хэлэ ойлгожо ядаа hаа, толи харахаяа яадаг юм, талаан гээшэмнай аза (удача), бэлиг – талант. Харин Чингис тухай хөөрэхэ болоо hаа нээрээл талаан, бэлигтэй хүн. Эндэ алдуу үгы, талаантай ха юм, хамаг хэрэгынь ехэ урагшатай, хэдэн бэрхэ соёлшод болон урлалшадтай hайн нүхэд, харгынь арюун, хэрэгынь hайн бүтэсэтэй. Урдаа байhан хүндэ иигэжэ аза талаан унажа ерэдэггүй юм, өөрөө хүн талаараа эрхим, нүхэсэлдөө үнэн, найдамтай – тиимэл хүн талаантай, урагшатай, азатай байхал даа.

Һаядаа хүлеэгдэhэн түсэб тухайнь асуухадам, түрын хэмжээнэй асуудалнуудта бодолоо табижа ябадаг хүн байбал. «Ииhээр «Хамаг монгол-II» хүсэндөө хүрэжэ, энэ намартаа бэелүүлэгдэхэ. Энэ түлэбтэ орохо олон дуунууд бии, ажал ехэ. Буряад гоё дуунуудаа hэргээхэ, дэлгэс дээрэ хаража шагнаха болгохо (клип), тиихэдэ олон түмэндэ буряад шарай, буряад хубсаhан, буряад аялга, буряад хэлэн харагдажа, соносогдожо мэдэрэгдэхэ ёhотой. Энэ «Хамаг монгол-II» гэдэгнай үргэдэжэ байна, шэнэ дуунуудтай шэнэ дуушад ороо. Хальмаг, Тыва, Торгууд дуушад», – гэбэ.

Мүнөө танай hонорто Чингис Раднаевай hаяын үдэрнүүдтэ бэшүүлhэн шэнэ, дэлгэс дээрэ хаража соносохо дуун «Улаанбаатарын дангина».

Чингис: «Yбэр Монголой Баясгалан гэдэг хүн энэ дуугаа хитад хэлэн дээрэ бэшэhэн, тэрэнииень Хайлаарай барга Ни Баяр гэдэг ехэ зохидоор монгол хэлэндэ оршуулаа, Балхжав хүгжэмыень найруулhан байба. Энэ дуундаа намайе урихадань, зорюута Улаан-Баатар ошожо, ойрын саг соо бүтээгөөлди даа», – гэжэ хэлэбэ. Шагнагты, Чингис дуулана:

14 Сентября 2015 Автор: Николай Шабаев